Некогашната национализирана фабрика „Вила Зора“ на фамилија Левкови од Велес, има оџак ама објект нема, овој несекојдневен случај го има во Велес. Тој е остаток од некогашната фабрика кој се наоѓа во близина на Солено чешмиче, во стариот  дел на градот, под Којник. 

Со години  поголемиот дел од зградата се срушил од неа останало малку а видлив е само оџакот. Времето го сторило своето но спомените кај жителите останале. Семејствата наследници, Левкови го санираа и сочуваа од паѓање оџакот од фабриката „Вила Зора“.

Истиот почнал од годините, од времето да се оштетува и морало да се интервенира, за да се сочува.  Пред многу години фабриката некој ја   срушил, во годините пред да се врати на старите сопственици. 

„Оџакот беше висок околу 20-тина метри, но горниот дел беше оштетен. Го саниравме и изолиравме, заштитивме од временски влијанија. Тој е обележје, виста  на градот, иако неоправдано не е ставен на ниту една листа на заштитено наследство. Со сопствени средства го исчистивме за да остане за следните генерации“ – вели Петре Левков, кој заедно со Виктор  Левков ја реализирале санацијата на оџакот.

Оџакот е остаток од некогашната фабрика Вила Зора, која била на тоа место изградена 1937 година и служела за произдводство на керамички цевки, украсни црепови, саксии но и украсни елементи. Германска фирма го градела оџакот од кој денес е останат дел, останатото било срушено од безбедносни причини пред дваесетина години а дел од него е затрупан со земја. 

Левкови е стара грнчарска велешка  фамилија, која според раскажувањата два века се бавела со оваа работа, толку е стара традицијата а започнала во селото Бањица. Овој занает се пренесувал од колено на колено. Секој се надградувал, внесувал нешто ново, интересно, впечатилово.  Три нивни украсни предмети се наоѓаат и во турските царски музеи.

„Кога турскиот султан  Мехмед Рашид  се враќал  со воз 1912   од Косово, минал низ Велес. Бидејќи сме имале дуќан  на Железничка станица,  таму дедо ми Александар му подарил една фигура. Тој толку се воодушевил кога ја видел, што подоцна од Истанбул испратил лири како награда. На ова дедо испрати две нови фигури за султанот. Според кажувањата на музејските работници од Скопје, тие три фигури се наоѓаат, го красат   музејот  во Топ капи,  со посвета дека се од Левкови  од Ќупрули, старото турско име за Велес,  за турскиот султан“ – објаснува Виктор.

Фабриката Вила Зора била национализирана 1945-тата, кога завршува приказната за семејството Левкови како производители.  Подоцна 1958 година станала дел од фабриката за порцелан Борис Кидрич, за да околу 1980  година со новата технологја се затвори. Иако нејзините производи биле квалитетни, а за фабриката се знаело надалеку на Балканот, новото време ги исфрлило од употреба земјените кумци, како и саксиите, ќуповите што тука се изработувале.

Плацот и оџакот како дел со денационализацијата на семејството Левкови им е вратен 2001-та година.

Поврзани »